مرکز تحقيقات اخلاق و تاريخ پزشکی

پيشرفت خيره كننده علوم پزشكی و پيدايش روش‌های نوظهور درمانی و تشخيص و پيشرفت‌های فناوری در اين عرصه از يک سو و اقبال عمومی جوامع علمی و فرهنگی دنيا به مقولاتی همچون آزادی، حقوق بشر و عدالت اجتماعی از سوی ديگر، موضوعات و چالش‌های جديد و جدی متعددی در حوزه ی اخلاق کاربردی ايجاد کرده است که اين امر مخصوصاً در حوزه علوم پزشکی از وسعت و حساسيت فوق العاده ای برخوردار است. اخلاق پزشكی دانش و حرفه ای ميان رشته ای است که به بررسی مسائل ارزشی و اخلاقی پزشکی همچون رضايت آگاهانه، رازداری، روش های نوين باروری، اتانازی، پيوند عضو، مهندسی ژنتيک و ... می‌پردازد. دستيابی به پاسخ های روشن و درست به اين سوالات، نياز به مطالعات ميان رشته ای و با مشارکت گروه های علمی مختلفی چون پزشکی، فلسفه، الهيات، حقوق و ...دارد. بدين منظور، اخلاق پزشكی به رشته‌ای دانشگاهی بدل گشته تا متخصصين در اين رشته با توجه به زمينه‌های ملشی و فرهنگی هر كشور، رهنمودهای اخلاقی را در اختيار پزشكان قرار دهند. مرکز تحقيقات اخلاق و تاريخ پزشکی با همين هدف در سال  ۱۳۸۱ و با تصويب شورای عالی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاسيس يافت. اين مرکز در سال  ۱۳۸۳ مورد موافقت اصولی و در سال  ۱۳۸۵ مورد موافقت قطعی شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور قرار گرفت. هدف اساسی اين مركز سامان دادن به پژوهش‌های بنيادی، اپيدميولوژيك و بالينی در زمينه اخلاق و تاريخ پزشكی، در جهت اصلاح نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی كشور متناسب با فرهنگ و جامعه اسلامی، می باشد.

برخی از موفقیتهای این مرکز در طی سالهای گذشته عبارتند از:

اجرای بيش از ۵۰ طرح پژوهشی، انتشار نزديک به ۲۰عنوان کتاب، انتشار مجله ایرانی اخلاق و تاريخ پزشکی و مجله انگلیسی زبان Journal of Medical Ethics and History of Medicine و ۵ شماره خبرنامه، برگزاری بيش از ۴۰ سمينار و کارگاه آموزشی و ايجاد کتابخانه تخصصی و سايت مرکز تحقیقات اخلاق و تاريخ پزشکی، برگزاری دو کنگره بين المللی و سالیانه اخلاق پزشکی ايران در سال  ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ و اولین کنگره کشوری اخلاق پزشکی در سال  ۱۳۸۹ در تهران و با حضور  صاحب نظران و اساتيد  داخلی و خارجی. اين مركز تاكنون خدمات ارزشمندی در سه زمينه‌ی آموزش، تحقيقات و سياست گذاری در زمينه‌ی اخلاق پزشكی ارائه نموده است.

از جمله فعالیتهای این مرکز در زمینه اهداف مرتبط به اخلاق پزشکی عبارتند از:

- مدیریت و توسعه آموزش اخلاق پزشکی

-  طراحی و تأسیس برنامه کارشناسی ارشد و PhD در زمینه اخلاق پزشکی

-  برپایی دوره‌های آموزشی ، سمینارها و کنگره‌ها

-  مدیریت برنامه MPH با گرايش اخلاق پزشکی

-  سازماندهی شبکه اخلاق پزشکی دانشگاه

-  توسعه پژوهش در زمینه اخلاق پزشکی

-  فراهم کردن محیط مناسب برای همکاری فعال محققان

-  مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی و همکاری تنگاتنگ با کمیته کشوری اخلاق در پژوهش، کمیته اخلاق مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشكی تهران، مرکز تحقیقات سلامت باروری ولی عصر، مرکز تحقیقات علوم پزشکی و بیوتکنولوژی  ابوعلی سینا، مرکز تحقیقات علمی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران، مرکز تاریخ پزشکی و طب اسلامی دانشگاه علوم پزشکی ایران و مرکز تحقیقات ایدز

-  اعمال دیدگاه اسلامی در پژوهش‌های اخلاق پزشکی

-  تلاش در جهت کاربردي كردن اخلاق پزشکی در کشور

-  تدوین آیین نامه های اخلاقی، راهنماهای کاربردی و قوانین مرتبط در زمینه اخلاق پزشکی و منطبق با اصول فرهنگی، مذهبی کشور

اهداف مركز در حوزه تاریخ پزشکی:

-  سازماندهی و توسعه آموزش تاریخ پزشکی

-  هدایت سمینارها در جنبه‌های مختلف تاریخ پزشکی

-  انتشار کتب، مجلات، بروشورها، نرم‌افزارها و تدوین بانک اطلاعاتی نسخ خطی پزشکی

-  پایه‌ریزی و توسعه تحقیق در زمینه تاریخ علوم پزشکی

-  آشنایی با محققان و مراکز تحقیقاتی در حوزه تاریخ پزشکی و فراهم کردن زمینه مناسب برای پروژه‌های تحقیقاتی مرتبط

-  جمع‌آوری، سازماندهی و معرفی مدارک تاریخی باارزش، با هدف معرفی تاریخ پرافتخار علوم پزشکی ايران

-  همکاری در پروژه‌های تحقیقاتی

فعالیت ها و اهداف تحقق يافته:

-  افتخار هدایت ده‌ها پروژه تحقیقاتی  در زمینه‌های گوناگون از جمله:

-  تدوين آيين‌هاي اخلاق پزشكی

-  بررسی نظريه كرامت انسانی از ديدگاه اخلاق زیستی اسلامی

-  تدوین فرم‌های اختصاصی رضایت‌نامه آگاهانه

-  ارزیابی جنبه‌های اخلاقی برنامه پیوند کلیه در ایران

-  گردآوري اطلاعات طب سنتی ايران

-  تدوین سند جامع اخلاق داروسازی ایران

-  تدوین کدهای شش گانه اخلاق در پژوهش

-  فعالیتهای آموزشی

-  برگزاری دوره MPH با گرایش اخلاق بالینی

-  بازنگری و اصلاح برنامه درسی اخلاق پزشکی دوره پزشکی عمومی

-  کسب مجوذ برگزاری دوره MS اخلاق زیستی

-  برگزاری برنامه های بازآموزی مدون اخلاق پزشکی برای پزشکان عمومی

-  اجرای صدها سخنرانی و کارگاه در مورد اخلاق در پژوهش در سراسر کشور

امكانات موجود:

-  کتابخانه اختصاصی

-  بخش کتابخانه مركز حاوی بیش از سه هزار عنوان کتاب در زمینه اخلاق و تاریخ پزشکی است.