به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، به نقل از وب‌دا همدان، دکتر باقر لاریجانی رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و رییس افتخاری دوازدهمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی ایران و نهمین کنگره اخلاق پرستاری در آیین افتتاحیه این مراسم در تاریخ ۲۷ آبان ماه ۱۴۰۴ اظهار داشت: سه دهه اخیر، دوران نهادینه شدن اخلاق پزشکی در نظام سلامت کشور بوده و ساختارهای علمی آموزشی و سیاستی این حوزه امروز به مرحله بلوغ رسیده است.

وی با بیان اینکه همگام با پیشرفت‌های علمی، چالش‌های جدیدی در حوزه اخلاق سلامت شکل گرفته که نیازمند توجه جدی و روزآمد است عنوان کرد: آغاز تلاش‌های رسمی برای توسعه اخلاق پزشکی در کشور به دهه هفتاد بازمی‌گردد و در این دوره نهادهای علمی مجلات تخصصی مراکز دانشگاهی و دوره‌های آموزشی منسجمی شکل گرفت که در سطح منطقه کم‌نظیر بود.

رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به راه‌اندازی دوره پی اچ دی اخلاق پزشکی متناسب با فرهنگ اسلامی به‌عنوان یکی از دستاوردهای ارزشمند این حوزه، تصریح کرد: توسعه زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی تدوین اسناد راهبردی تهیه راهنماهای بالینی و ورود فعال به حوزه سیاستگذاری سلامت از مهم‌ترین گام‌های سه دهه اخیر بوده است.

وی ادامه داد: کمیته‌های اخلاق در پژوهش سامانه ملی اخلاق در پژوهش و رشته‌های جدید اخلاق زیستی امروز به نقطه‌ای رسیده‌اند که هیچ طرح انسانی یا حیوانی بدون عبور از این کمیته‌ها امکان تصویب ندارد.

دکتر لاریجانی در ادامه افزود: ورود هوش مصنوعی به نظام سلامت هم فرصت‌های مهمی ایجاد کرده و هم چالش‌های اخلاقی تازه‌ای به وجود آورده است. در پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم پروژه‌های بزرگی برای به‌کارگیری هوش مصنوعی در مدیریت دیابت اجرا شده و این فناوری می‌تواند نقش مهمی در بهبود سواد سلامت و ارتقای مراقبت بیماران داشته باشد.

وی با بیان اینکه مسائل مرتبط با قابلیت اعتماد یکپارچگی داده‌ها ناشناس‌سازی اطلاعات و خلأهای قانونی از جمله چالش‌های جدی این عرصه است، تشریح کرد: فعالیت پزشکان در فضای مجازی نیز مرزهای حرفه‌ای را دستخوش تغییر کرده و دقت اطلاعات مقابله با محتوای نادرست حفظ حرفه‌گری و رعایت رضایت اخلاقی برای انتشار مطالب از موضوعات مهم اخلاق حرفه‌ای است.

رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: حرکت پزشکی جهان به سمت پزشکی فردمحور نشان می‌دهد بیماران با تشخیص مشابه می‌توانند تفاوت‌های بنیادی در نوع پاسخ به درمان داشته باشند و این امر ضرورت پرداختن به اخلاق پزشکی فردمحور را بیشتر می‌کند.

وی همچنین با اشاره به اینکه بر اساس مطالعات ژنومیک حدود چهل درصد داروهای تجویزی در دیابت اثربخشی مطلوب ندارند و به همین دلیل طب شخصی دیگر یک انتخاب نیست بلکه ضرورتی برای نظام سلامت است، افزود: در ایران پروژه‌ای گسترده برای بررسی ژنتیکی بیش از شش هزار بیمار در حال اجراست تا پایه علمی لازم برای گسترش پزشکی فردمحور فراهم شود.

دکتر لاریجانی یادآور شد: چاپ زیستی اندام‌ها و پزشکی بازساختی از موضوعات مهم آینده سلامت است و این فناوری‌ها با چالش‌های اخلاقی گسترده‌ای همراه هستند مانند کرامت انسانی ایمنی استفاده از سلول‌های بنیادی تجاری‌سازی درمان‌ها و همسویی با ارزش‌های فرهنگی و دینی.

رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه از مسأله جمعیت و چالش سالمندی در سالهای نزدیک به عنوان یکی از دغدغه‌های مهم حوزه سلامت یاد کرد و گفت: سالمندی رو به رشد و افزایش موارد دمانس و آلزایمر از چالش‌های جدی آینده نظام سلامت است و مراقبت از سالمندان و بیماران دچار زوال عقل نیازمند توجه ویژه به اصل خودمختاری مراقبت پایان زندگی و کاهش رنج اخلاقی مراقبان است.

وی با تأکید بر اینکه کشور نیازمند تدوین گایدلاین‌های دقیق و سازگار با ارزش‌های دینی و فرهنگی در حوزه مراقبت پایان زندگی است، بیان کرد: قانون جوانی جمعیت موضوع سقط جنین را نیز به یکی از بحث‌های مهم اخلاقی کشور تبدیل کرده و تصمیم‌گیری درباره حیات جنین مسئله‌ای سنگین با ابعاد اجتماعی و فرهنگی گسترده است.

دکتر لاریجانی تصریح کرد: رشد آرام جراحی‌های تغییر جنسیت از موضوعات نگران‌کننده اخلاق پزشکی است و این روند نیازمند توجه دقیق متخصصان و ایجاد چارچوب‌های اخلاقی روشن است.

رییس افتخاری این کنگره در ادامه اظهار داشت: پیشرفت هوش مصنوعی و روش‌های نوین پژوهش موجب شده کارآزمایی‌های بالینی سنتی با چالش‌های جدیدی روبه‌رو شود و لازم است نگرش اخلاقی تازه‌ای برای این وضعیت شکل گیرد.

وی با بیان اینکه ایران حدود ۲۳ درصد تولیدات علمی کشورهای اسلامی در حوزه اخلاق پزشکی را به خود اختصاص داده که نشان‌دهنده ظرفیت کشور برای تبدیل شدن به مرجعیت اخلاق پزشکی اسلامی است، تبیین کرد: اخلاق زیست پزشکی فعالیتی پویا و نیازمند تعامل میان حوزه‌های علمی و اجرایی است و ضروری است آموزش پژوهش و ارائه خدمات در این حوزه به صورت یکپارچه دنبال شود.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد که با تقویت همکاری‌ها ایران بتواند جایگاه مرجعیت اخلاق پزشکی در جهان اسلام را تثبیت کند.