به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، به نقل از وب‌دا همدان، آیت‌الله لطف‌الله دژکام در دوازدهمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی و نهمین کنگره پرستاری با قدردانی از دانشگاه علوم پزشکی همدان برای برگزاری این رویداد علمی اظهار داشت: دو نکته را به عنوان محور سخنانم مطرح می‌کنم و امیدوارم مجموعه تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی درباره این موضوعات اندیشه عمیق‌تری داشته باشد. نخستین نکته مربوط به الگویی است که ابن‌سینا در مقام حکیم و دانشمند برجسته برای ما برجای گذاشته است.

این متخصص فقه پزشکی وزارت بهداشت تصریح کرد: ابن‌سینا در مقدمه کتاب خود نخست توضیح می‌دهد که رقیب تمدنی ما یعنی حکمای یونان چه گفته‌اند، سپس دیدگاه خود و جهان شرق را بیان می‌کند و این شیوه برای ما درس‌آموز است.

وی ادامه داد: این نگاه به ما هشدار می‌دهد که بدون شناخت دقیق دیدگاه‌های رقبا و پیشینیان، ورود به عرصه اخلاق پزشکی ممکن است به سطحی‌نگری منجر شود. برخی مفاهیمی که امروز در قالب مدیک، بایوتیکس و اخلاق زیستی تعریف می‌شود هنوز نزد ما به درستی شناسایی نشده است.

امام جمعه شیراز اضافه کرد: در برخی مراکز دانشگاهی مشاهده کرده‌ام که حتی نویسندگان منابع اصلی اخلاق پزشکی نیز گاهی از تبیین دقیق این مفاهیم غفلت می‌کنند، در حالی که ابتدا باید بدانیم دیگران چه گفته‌اند، سپس بر پایه نگاه خود مسیر تازه‌ای ارائه کنیم.

وی تشریح کرد: در آغاز کتاب قانون، مباحث عمیقی درباره منطق و فلسفه طرح شده که ناظر به طب است و این نشان می‌دهد دانش اخلاق پزشکی نیازمند بنیانی دقیق و ریشه‌دار است.

آیت الله دژکام اظهار داشت: از استاد ارجمند دکتر لاریجانی که مایه افتخار مجموعه اخلاق پزشکی کشور هستند درخواست دارم به این مسئله توجه ثانویه و عمیق‌تری شود تا جایگاه علمی این دانش روشن‌تر گردد.

وی با تاکید بر اینکه ابتدا باید ماهیت این علم شناخته شود و سپس درباره چگونگی اجرای آن بحث صورت گیرد، به تبیین نکته دوم پرداخت و بیان کرد: معمولاً در مباحث اخلاق پزشکی، حقوق بیمار برجسته می‌شود و مفهوم خودمختاری بیمار پررنگ مطرح می‌گردد، اما با نگاهی فقهی و حقوقی درمی‌یابیم که این همان اصل عدم اکراه و عدم اجبار است که قرن‌ها پیش در فقه اسلامی مطرح شده است.

متخصص فقه پزشکی و عضو کمیته ملی اخلاق بالینی وزارت بهداشت افزود: نباید تصور کنیم مباحث امروز غرب کاملاً جدید است. بسیاری از آنها پیش از این در تمدن اسلامی مطرح شده و اکنون با ادبیاتی متفاوت بیان می‌شود.

وی تصریح کرد: در رابطه پزشک و بیمار، همان‌طور که حق خودمختاری بیمار وجود دارد پزشک نیز صاحب حق است و اگر قرار است الزام‌هایی برای پزشک ایجاد شود باید در قالبی معقول، منصفانه و قابل پذیرش طراحی شود.

وی یادآور شد: آنچه برخی اندیشمندان مطرح کردند که پزشک باید خود را در محضر خدا ببیند یکی از شیوه‌های موجه‌سازی الزام است و باید در ساختاری حقوقی و قابل دفاع ارائه شود.

آیت الله دژکام با بیان اینکه اگر حاکمیت در حوزه درمان و ارائه خدمات ورود می‌کند و امکاناتی در اختیار می‌گذارد، در قبال آن می‌تواند تعهداتی مطالبه کند، اما این روند باید عادلانه باشد، تبیین کرد: مراجعات متعددی وجود دارد که در آن پزشک و پرستار گلایه‌مند هستند و احساس می‌کنند ناعادلانه تحت فشار قرار گرفته‌اند. رهبر معظم انقلاب نیز تأکید کرده‌اند که باید بررسی شود شاید در حکمرانی بخش‌هایی دچار خطا باشد که باید اصلاح شود.

وی ادامه داد: نمی‌توان رفتار ناعادلانه را با اصرار توجیه کرد. در فقه اسلامی، رابطه پزشک و بیمار دوطرفه و مبتنی بر عدالت، اختیار و آگاهی تعریف شده است. اگر در اجرا با چالش روبه‌رو هستیم باید با همفکری و همکاری، راهکارهای عملی طراحی شود تا عدالت به عرصه عمل برسد.

متخصص فقه پزشکی و عضو کمیته ملی اخلاق بالینی وزارت بهداشت در پایان اظهار داشت: امیدوارم با اتکا به میراث حکمی و فقهی اسلام و بهره‌گیری از ظرفیت اندیشمندان حاضر، راهکارهای عملی و عادلانه‌ای برای ارتقای اخلاق پزشکی ارائه شود.