به نقل از روابط عمومی موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، تارا آزردار، دانشجوی پزشکی، در دفاع از پایان نامه خود به بررسی نقش طب کودکان در برساخت هویت کودکان در ایران، تأثیر جنبش مشروطیت، شکل‌گیری طب کودکان در مدرسه طب و دارالفنون و تلاش‌های نخستین فارغ‌التحصیلان نوین این رشته مانند دکتر فریدون کشاورز و دکتر محمد قریب پرداخت.

در این پایان‌نامه همچنین مقایسه‌ای بین کتاب‌های متقدم طب کودکان، از جمله «امراض اطفال» (دکتر محمد کرمانشاهی)، «احیاء الاطفال» (میرزا علی همدانی) و «امراض الصبیان» (اشلیمر) با کتاب‌های فرنگی قرن نوزدهم ارائه شد و نشان داده شد که این آثار در زمان خود پیشرو بوده‌اند.

نقد و تحسین داوران

دکتر سید رضا رئیس کرمی، رئیس دانشگاه و داور پایان‌نامه، با تأکید بر ارزش موضوع، گفت: انتخاب موضوعی خارج از بستر معمول دانشجویان پزشکی، نشان‌دهنده شجاعت و جسارت پژوهشگر است. دانشجویان معمولاً به موضوعات تجربی و مطالعاتی سنتی گرایش دارند، اما دکتر آزردار وارد حوزه‌ای بین‌رشته‌ای شده و تلاش‌های فراوانی برای بررسی اسناد و منابع تاریخی انجام داده‌اند.

وی افزود: اگر به تاریخ اخیر طب کودکان نیز پرداخته می‌شد، پایان‌نامه کامل‌تر می‌شد، چرا که در پنجاه سال اخیر تغییرات گسترده‌ای در این حوزه رخ داده است و افراد بسیاری در ارتقای سلامت نوزادان نقش داشته‌اند. کاهش چشمگیر مرگ و میر نوزادان از حدود ۱۵۰ در هزار به ۱۳ تا ۱۶ در برخی نقاط کشور، مرهون تلاش این متخصصین است. واکسیناسیون و کنترل بیماری‌هایی که زمانی مرگ و میر بالایی داشتند، نمونه‌ای از این موفقیت‌ها است.

دکتر رئیس کرمی همچنین بر اهمیت انتشار پژوهش‌ها در قالب کتاب و مقالات علمی تأکید کرد و گفت: ادامه دادن مسیر پژوهشی و تحلیل دقیق‌تر تاریخ طب کودکان، نه تنها ارزش علمی دارد، بلکه می‌تواند هویت و مسیر آینده طب اطفال ایران را روشن‌تر کند.

در ادامه دکتر علیرضا پارساپور نیز ورود به حوزه تاریخ پزشکی از بستر پزشکی را شجاعتی بزرگ دانست و این پایان‌نامه را فتح بابی برای پژوهش در طب اطفال خواند. او بر ضرورت تعمیق بررسی شکل‌گیری شاخه‌های تخصصی و تعامل آنها با طب داخلی در پژوهش‌های آینده تأکید کرد.

دکتر بهداد قریب، متخصص کودکان و استاد مشاور، پایان‌نامه ارائه‌شده را برجسته و کم‌نظیر خواند و گفت: این پایان‌نامه نشان‌دهنده قدردانی و احترام به تمام زحمات و سنگ بنای متخصصین کودکان در ارتقای سلامت نوزادان است. حتی فرصت محدود ارائه نیز نتوانست ارزش و عمق پژوهش را کاهش دهد.

وی با اشاره به کتاب ارزشمند «امراض اطفال» دکتر کرمانشاهی، گستردگی و پیشرفت علمی طب کودکان در ایران در قرن نوزدهم را یادآور شد و بر اهمیت ادامه این پژوهش‌ها برای شناخت نقش متخصصین برجسته تأکید کرد.

دکتر طرفداری، دیگر داور پایان‌نامه، از سبک ارائه و موضوع پژوهش ابراز خرسندی کرد و آن را فرصتی برای آشنایی با حوزه تاریخ پزشکی خواند و گفت: امیدوارم که چنین پژوهش‌هایی در حوزه‌های دیگر پزشکی نیز ادامه یابد.

نقش کلیدی استاد راهنما و جمع‌آوری اسناد تاریخی

دکتر حمیدرضا نمازی، استاد راهنما، با تقدیر از تلاش‌های دانشجو و همکاری داوران و اساتید، تأکید کرد که این پژوهش زیربنایی محکم در بازخوانی تاریخ پزشکی کودکان ایران است. او هم چنین بر این نکته تاکید کرد که زمانی که پایه های تاریخ طب کودکان به خصوص در دوران دارالفنون و مدرسه طب و سال‌های نخستین دانشکده پزشکی تحلیل نشود، تاریخ نگاری دوران پس از آن مخدوش خواهد بود.

وی افزود: این پایان‌نامه نه تنها به معرفی اساتید قدیمی محدود نمی‌شود، بلکه نقش واقعی آنها در بهبود کیفیت زندگی کودکان، کاهش مرگ و میر نوزادان و تربیت نسل جدید پزشکان را نشان می‌دهد.

وی از اهمیت کشف و تحلیل اسناد تاریخی، همچون میراث محمد کرمانشاهی ( و حتی احیا و ترمیم مزار او) و کتاب ارزشمند «امراض اطفال» یاد کرد و گفت: این اسناد نشان می‌دهند دانشمندان ایرانی در قرن نوزدهم توانسته‌اند کتاب‌هایی هم‌سطح با منابع اروپایی منتشر کنند.

رئیس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران همچنین بر لزوم انتشار این پژوهش‌ها در قالب کتاب و مقاله تأکید کرد تا سهم تاریخ پزشکی کودکان ایران بیش از پیش شناخته شود.